Genezy idei olimpiad rolniczych należy upatrywać w konkursach wprowadzanych na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku do pracy zespołów przysposobienia rolniczego, w których konkursy uprawowe, hodowlane, ogrodnicze stanowiły bardzo ważną część składową kształcenia zawodowego młodych rolników.

Pierwszą olimpiadę pod nazwą „Olimpiada Wiedzy Rolniczej” zorganizowano w 1963 roku. Ówczesny Zarząd Główny Związku Młodzieży Wiejskiej z grupą działaczy oświaty rolniczej przygotował i przeprowadził trójstopniowe eliminacje (powiatowe, wojewódzkie i centralne), w których udział wzięło około 40 tysięcy młodych rolników.

Pozytywna ocena społeczna „Olimpiady Wiedzy Rolniczej”, adresowanej do młodzieży z zasadniczym wykształceniem rolniczym, dała impuls do zorganizowania drugiej olimpiady, której uczestnikami byli uczniowie i absolwenci średnich szkół rolniczych (techników). Tak powstała idea „Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Rolniczych”. Jednym z jej celów było zachęcenie młodzieży do podejmowania studiów wyższych i ułatwienie dostępu do uczelni akademickich, zapewniając finalistom miejsca na studiach.

Pierwszą edycję olimpiady przygotowano i przeprowadzono na przełomie lat 1976/1977 w trzech etapach: szkolnym, okręgowym i centralnym. Objęto nią 120 szkół z udziałem 13 000 uczniów, startujących w dwu blokach: „Produkcja roślinna” i „Produkcja zwierzęca”. W etapie centralnym udział wzięło 97 olimpijczyków, którym wręczono 80 zaświadczeń uprawniających do podjęcia studiów w ośmiu uczelniach rolniczych (Bydgoszcz, Kraków, Lublin, Olsztyn, Poznań, Szczecin, Warszawa, Wrocław), będących współorganizatorami czterech pierwszych edycji olimpiady. W drugiej edycji olimpiady wprowadzono dwa kolejne bloki : „Mechanizacja rolnictwa” i „Ogrodnictwo”. Udział w niej wzięło 247 szkół z 17 000 uczniami. W eliminacjach okręgowych uczestniczyło 1209 uczniów.

12 listopada 1979 roku Minister Oświaty i Wychowania zatwierdził Olimpiadę Wiedzy i Umiejętności Rolniczych, wprowadzając ją do wykazu olimpiad szkolnych. Olimpiada mogła już być oficjalnie organizowana przez szkoły oraz dotowana z funduszy ministerialnych. W 1980 r. Olimpiada objęła już większość szkół rolniczych oraz studia policealne kształcące w dziedzinach, których uczniowie osiągnęli wiedzę zawodową na poziomie wymaganym od techników rolnictwa.

W roku 1981 utworzono dziewiąty okręg dla Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach. Uczelnia stała się dziewiątym współorganizatorem kolejnych edycji olimpiad.

Dwunasta edycja Olimpiady przebiegała już w 5 blokach tematycznych, gdyż uwzględniono starania techników wodno-melioracyjnych i dla uczniów tych szkół utworzono blok „Melioracje wodne”. Obecnie blok ten nazwany jest „Ochrona i inżynieria środowiska”.

Ze względu na rosnące zainteresowania uczniów i nauczycieli różnych typów szkół kształcących na potrzeby obszarów wiejskich uruchamiano kolejne bloki tematyczne. W roku 1997 utworzono blok „Żywienie człowieka”, w roku 1998 blok „Agrobiznes”, a w 2003 utworzono dla techników leśnych blok „Leśnictwo”. Od XXXV edycji OWiUR (rok 2011) olimpiadę prowadzono również w dziewiątym bloku – „Architektura krajobrazu”. W 2016 roku, odpowiadając na prośby techników weterynaryjnych, utworzono blok „Weterynaria”. Ze względu na duże zainteresowanie tematyką żywienia dotychczasowy blok „Żywienie człowieka i gospodarstwo domowe” podzielono na dwa bloki: „Gastronomia” i „Technologia żywności”. Obecnie Olimpiada prowadzona jest w następujących 11 blokach tematycznych:

Pierwszym miejscem, w którym w roku 1977 zorganizowano finał Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Rolniczych, była Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Kolejno organizatorami były: 1978 – Akademia Rolnicza w Krakowie, 1979 – ­ Akademia Rolniczo-Techniczna w Olsztynie, 1980 – Akademia Rolnicza w Lublinie, 1981 – Akademia Rolnicza we Wrocławiu. W kolejnych latach – edycjach OWiUR przyjęto zasadę, że etap centralny (finał olimpiady) organizują wszystkie uczelnie będące współorganizatorami w corocznie ustalanej kolejności. W 2021 roku organizatorem XLIV edycji był okręg bydgoski – Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, a w 2022 roku etap centralny organizuje Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Aktualnie współorganizatorami są następujące uczelnie akademickie kształcące na kierunkach związanych z funkcjonowaniem obszarów wiejskich:

1. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie – organizator główny
2. Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
3. Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
4. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
5. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
6. Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
7. Politechnika Bydgoska w Bydgoszczy
8. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
9. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie.

• 1998-2003 - prof. dr hab. Leszek Malicki z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie i WSRP w Siedlcach
• 2003-2017 - prof. dr hab. Andrzej Radecki ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• 2017-2018 - prof. dr hab. Józef Starczewski z Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach
• 2018-2021 - prof. dr hab. Marek Szyndel ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.